بورس تهران در ساعت نخست معاملات روز دوشنبه شاهد ادامه روند صعودی روزهای گذشته بود اما تشدید فروش‌ها در بازار سهام منجر به کشیده شدن ترمز رشد شاخص کل شد. به‌نظر می‌رسد در این موج اصلاحی چهار عامل تاثیرگذار بوده‌اند. این افت سرعت افزایشی بورس را با این چهار دیدگاه بررسی می‌کنیم.
ابهامات پیش روی فعالان بورس
این روزها بازار سهام با چند مساله مواجه است. بحث عرضه سهام دولت در قالب واحدهای صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس در آینده نزدیک، برآورده نشدن انتظارات درخصوص رشد قیمت جهانی نفت پس از توافق اوپک پلاس و G۲۰ بر سر کاهش تقریبی ۲۰ میلیون بشکه‌ای عرضه طلای سیاه و عرضه‌های اولیه بزرگ در روزهای آتی را شاید بتوان اصلی‌ترین علامت سوال‌ها در ذهن سرمایه‌گذاران نامید که منجر به افت سرعت افزایشی بورس شده‌اند.
افت سرعت در پی آمادگی بازار سهام برای عرضه اولیه بزرگ
قرار است سهام شرکت‌های سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی «شستا» چهارشنبه این هفته و پلیمر آریا ساسول احتمالاً در هفته آینده عرضه شوند. شکل‌گیری تقاضای قدرتمند در نماد «تاپیکو» به‌عنوان بزرگ‌ترین زیرمجموعه بورسی «شستا» که از روزهای گذشته آغاز شده است نیز به‌عنوان یکی از اثرات جانبی این عرضه اولیه تلقی می‌شود که همزمان ارزش روز دارایی‌های سرمایه‌گذاری تامین‌اجتماعی را بالا خواهد برد.
این میزان نقدینگی احتمالی موردنیاز با توجه به ارزش روزانه معاملات خرد در بازار سهام و احتمال مشارکت نزدیک به ۲ میلیون کد باز هم رقم بسیار بزرگی به‌حساب می‌آید که می‌تواند یکی از عوامل تشدید عرضه‌ها برای تامین نقدینگی در میان اهالی بازار باشد.
فروش عرضه اولیه‌های اخیر
یکی دیگر از اتفاقات جالب در معاملات روز گذشته، تشدید معنادار عرضه در نمادهایی بود که طی ماه‌های اخیر عرضه اولیه آنها انجام شده و رشد قیمتی مناسبی را پشت سر گذاشتند. به‌نظر می‌رسد فروش سهام عرضه اولیه گذشته پس از کسب سودهای بسیار خوب اولویت اصلی فعالان بازار جهت تامین نقدینگی مورد نیاز برای خرید «شستا» و «آریا» باشد. در همین راستا عرضه سنگین صبحگاهی در نمادهای «شگویا»، «تملت» و «زکوثر» را شاهد بودیم.
عدم همخوانی زیرساخت‌ها و نیازها و افت سرعت
بازار سهام به‌طور همزمان از چند جهت درحال بزرگ شدن است. افزایش تعداد شرکت‌های پذیرفته شده در بورس طی سال‌های اخیر و در پیش بودن عرضه نهادهای اقتصادی کلان در بازار سهام، افزایش ضریب نفوذ بورس در میان آحاد جامعه از طریق تزریق سرمایه‌های کوچک و بزرگ حقیقی و افزایش ناگزیر شناوری و نقدشوندگی سهام در بستر بورس، تنور معاملات را به شدت داغ کرده است.
گسترش نفوذ بازار سهام با زیرساخت‌های موجود همخوانی ندارد. اختلال متوالی سیستم‌های معاملات برخط و عدم همخوانی قیمت‌های نمایش داده شده در سایت tsetmc و حساب کاربران آنلاین به دلیل کندی هسته معاملات مرکزی باعث می‌شود که معامله‌گران دچار سردرگمی شده و برای اعمال سفارش‌های خرید و فروش خود، سقف و کف بازه روزانه را انتخاب کنند که به تشدید صف‌های خرید و فروش دامن می‌زند.