کرونا در زندگی عادی و اجتماعی اقشار جامعه تاثیر گذار بوده و زندگی در قرنطینه خانگی و فاصله گرفتن از اجتماع، تجربه ای عجیب برای جامعه جهانی رقم زده است.
پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که کرونا می‌تواند بزرگترین بحران اقتصادی بشریت، پس از جنگ جهانی دوم باشد. این بحران، اقتصاد جهانی را با چالش جدی مواجه ساخته است و کشورها به فراخور زیرساخت‌های اقتصادی و میزان درگیری با ویروس آسیب‌های جدی اقتصادی و اجتماعی را تجربه می‌کنند. مقابل با ویروس کووید ۱۹ و پیامدهای آن می‌تواند ضرورت روزگار ما و زمانی مناسب برای بازسازی نظم اقتصاد جهانی باشد.
یک بیماری همه‌گیر با سرعت شیوع بالا، مثل کرونا، می‌تواند خطرناک‌ترین بیماری برای اقتصاد باشد. زیرا بر الگوهای مصرف، فروشندگان، نیروی کار و سرمایه‌گذاران تاثیر می‌گذارد. در ابتدا با تصور اینکه آنفلوانزا بسیار مرگبارتر از کرونا است به آینده امیدوارتر بودیم، اما برای اقتصاد، سرعت زیاد شیوع کرونا بسیار مرگبارتر بوده است.
اتاق بازرگانی در آخرین گزارش خود در خصوص شیوع ویروس کرونا پیش‌بینی می‌کند که حتی در صورت کنترل و جلوگیری از شیوع کرونا، کشور باید مبلغی نزدیک به ۵.۱۶ درصد از تولید ناخالص داخلی را غرامت بپردازد. برآوردها نشان می‌دهد که در صورت کنترل این اپیدمی تا پایان بهار، در خوشبینانه‌ترین حالت انتظار می‌رود که اثرات ناگوار کرونا یک تا سه سال دیگر باقی بماند.
کشورها تا چندین سال در شوک اقتصادی کرونا خواهند ماند
مکنزی یکی از معتبرترین شرکت‌های مشار مدیریت در جهان، دو سناریو (خوشبینانه و بدبینانه) برای کرونا ارائه می‌دهد:
مطابق سناریو خوشبینانه، همه‌گیری کرونا تا پایان بهار کنترل می‌شود و کشورها می‌توانند در سال ۲۰۲۰ اثرات این بیماری بر اقتصاد را از بین ببرند. با احیاء سریع اقتصاد در سناریوی خوشبینانه تا پایان سال، در نهایت افت مشتری، کاهش سودآوری بخش خدمات و بخصوص گردشگری و سرمایه گذاری را می‌توان پیش بینی نمود.
بر اساس سناریوی بدبینانه، مکنزی در نظر می‌گیرد که گرم شدن هوا نتواند این ویروس را از بین ببرد و ناچار باید تا زمان کشف و تولید انبوه دارو، یعنی بهار ۲۰۲۱ صبر کرد. این سناریو اثرات کرونا بر اقتصاد را غیر قابل جبران می‌داند. در صورتی که پایان همه‌گیری پس از کشف درمان، در پایان بهار ۲۰۲۱ محقق گردد، صنایع تا تابستان ۲۰۲۱ از التهاب کرونا خارج می‌گردند اما کشورها تا چندین سال در شوک اقتصادی آن بوده به نحوی که رکود ایجاد شده در آن بسیاری از معادلات اقتصادی دنیا را تغییر می‌دهد.
صنایعی که بیشترین آسیب را می‌بینند
با اینکه میزان کاهش اتفاق افتاده در ارزش هر صنعت در کشورهای گوناگون متفاوت بوده و حداکثر و حداقل آن به میزان حمایت دولت از آنها بر می‌گردد؛ اما به صورت کلی می‌توان به ترتیب صنایع هوا و فضا، سفرهای هوایی، شغل‌های مرتبط با بیمه، نفت و گاز، اتومبیل، مد و محصولات لوکس را ضعیف‌ترین صنایع به لحاظ مقابله با این بیماری دانست. به طور مثال صنعتی مانند گردشگری و سفرهای هوایی می‌تواند در صورت عدم حمایت دولت تا نزدیک ۶۵ درصد آسیب جدی ببیند. در جدول زیر می‌توانید برآورد مکنزی از زمان بازگشت صنایع با بیشترین آسیب از کرونا را مشاهده نمایید.
| صنعت | هوا و فضا | سفرهای هوایی | بیمه | نفت و گاز | اتومبیل | مد و محصولات لوکس |
| زمان بازگشت صنعت | فصول سوم و چهارم ۲۰۲۱ | فصول اول و دوم ۲۰۲۱ | فصل ۴ ۲۰۲۰ | فصل ۳ ۲۰۲۰ | فصل ۳ ۲۰۲۰ | فصول دوم و سوم ۲۰۲۰ |
همانطور که مشاهده می‌شود صنایع هوا و فضا و سفرهای هوایی آخرین گروه‌هایی هستند که به مدار عادی اقتصاد بازخواهند گشت. در مقابل مد و لباس، محصولات لوکس و اتومبیل سریع‌ترین بازگشت به اقتصاد را با خروج از شوک کرونا تجربه خواهند کرد.
عبور از چالش‌های کلیدی تغییرات محیط کسب و کار
مکنزی در گزارش خود بیان می‌دارد که کرونا فارغ از بحران‌های اجتماعی، اقتصادی و صنعتی که ایجاد می‌کند، تاثیرات عمیقی نیز بر محیطی که کسب و کارها درآن فعالیت دارند، می گذارد. مهم‌ترین معضلات محیط کسب و کارها عبارت است از:
- حمایت از کارکنان و ایجاد احساس هدف مشترک بین آنها
- مدیریت ریسک-اعتبار منابع مالی
- تثبیت زنجیره تامین
- تعامل دو سویه با مشتری
در اینجا طرح یک سوال کلیدی می‌تواند راهگشا باشد. آیا کرونا می‌تواند یک فرصت برای کسب و کارها باشد؟
در پاسخ به این سوال همانگونه که اشاره گردید، بیماری کرونا تاثیر زیادی بر کوچک شدن اندازه اقتصاد جهانی به خصوص در حالت بدبینانه خواهد گذاشت. اما این کاهش اندازه بازار اقتصاد و صنعت، الزاما منجر به کوچک شدن یک بنگاه نخواهد شد. اگر بنگاهی بتواند چهار چالش کلیدی ایجاد شده در عصر کرونا را زودتر در سیستم خود مدیریت نماید می‌تواند بزرگترین جهش در فروش و کسب درآمد خود را رقم بزند، چراکه تغییرات اقتصاد جهانی و الگوهای زندگی اقتصادی جوامع باعث پیدایش بازار بالقوه‌ای می‌شود.
مکنزی هفت اقدام اسای و سریع‌السیر را در ماه اول برای کاهش اثرات کرونا به شرکت‌ها و صنایع پیشنهاد می‌دهد:
۱- تشکیل ستاد مرکزی مبارزه با کووید-۱۹: یک تیم از مدیران ارشد باید برنامه‌ها وهدف‌گذاری‌های شرکت را برای بازه‌های زمانی ۴۸ ساعته و یک هفته‌ای مشخص کنند.
۲- محافظت از کارکنان: پیروی از محتاطانه‌ترین و سخت‌گیرانه‌ترین توصیه‌های سازمان‌های بهداشتی از قبیل سازمان بهداشت جهانی و مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری در ارتباط با کرونا و ارتباط مکرر مدیران و کارکنان بر اساس دستورالعمل‌های موجود. همچنین حمایت و پشتیبانی روحی و روانی مدیران از کارکنانی که بر اثر این ویروس نگرانی‌های دارند در محافظت از کارکنان مجموعه ضروری به نظر می‌رسد.
۳- برنامه‌ریزی اضطراری، طرح فشار مالی و روانی: مدیران باید متغیرهایی را شناسایی کنند که بر درآمد و هزینه‌ها در هر سناریو تأثیرگذار هستند و تعداد ورودی را برای هر متغیر از طریق آنالیز و ورودی کارشناسان، مورد تعیین قرار دهند.
۴- زنجیره تامین: تعیین میزان و زمان قرار گرفتن در معرض مناطقی که در حال تجربه نمودن دوران گذار اجتماعی (هرگونه روشی که مقامات محلی برای زندگی اجتماعی در دوران کرونا تعیین می‌کنند) می‌باشند.
۵- بازاریابی و فروش: استفاده از روش‌های نو و خلاق بازاریابی و فروش با تاکید بر رعایت اصول بهداشتی نظیر تردد کمتر برای جلوگیری از اشاعه ویروس کرونا
۶- برنامه تمرینی برای شرایط مختلف: مدیران باید پروتکل‌های لازم برای مراحل مختلف پاسخ به ویروس کرونا را مورد تعریف قرار دهند و سناریوی اجرای آنها را در نظر بگیرند.
۷- ارائه اهداف: تنظیم لیستی از اهداف مجموعه در دوران کرونا می‌تواند مدیران و کارکنان مجموعه را حول یک محور متحد و در مسیر قرار دهد.