بــا نوسانات یک ماه اخیر شاخص کل بورس، مردم انتظار دارند دولت با حمایتی سریع سودهای بالا را به پرتفوی سهامداران برگرداند. اما در مقابل عده دیگری می گویند دولــت بایــد از حمایـت تصنعـی و دسـتوری بازار بورس دست بکشد.
کدام گروه درست می‌گویند؟
گروه اول معتقدند به دعوت دولت وارد بازار سهام شده‌اند و شخص رئیـس جمهـور بارها اعلام کرده از بـورس حمایـت می کنـد و بـورس را رهـا نمی کنــد. پــس آنهــا انتظــار دارنــد دولــت بــه هــر شــکلی، مانــع افــت شــاخص کل بازار شــود حتــی بــا دســتور ایجــاد صف هــای خریـد و افزایـش تقاضـا در بخـش حقوقـی. گروه دوم معتقدند حضــور دولــت در ایــن بازار، آغازگـر مشـکلات بسـیاری بـوده و از دولــت می‌خواهنــد هرچــه ســریع تر از بازار خـارج شـود.
امــا آیــا دولت هــا بایــد از بازار ســهام حمایــت کننــد یــا بورس را بــه حــال خــود رهــا کنــد؟ رفتار دیگر کشورها در این خصوص چیست؟
حامــد قدوســی، کارشــناس اقتصــادی و عضو دپارتمان اقتصاد دانشگاه تکنولوژی استیونس در صفحه توییتر خــود نوشــت : یـک دولـت حداقـل بـه دو شـکل می‌توانـد از بــازار حمایــت کنــد؛
۱ – اولین و درســت ترین شــیوه حمایــت دولـت از بازار سـهام ایـن اسـت کـه دولـت ریسک‌های بنیادی اقتصـاد را کـم کنـد تــا صرفــه ریســکی جریان‌هــای نقــدی کم تــر و قیمــت دارایی هــا بیشــتر شــود. دخالــت دولــت در قیمت گذاری‌هــا از ارز گرفتـه تـا انـرژی، سیاســت‌های نامعلــوم بانـک مرکـزی، روابـط خارجـی متلاطـم و … همـه بـه قـول معـروف نوعـی عـدم اطمینان نایتــی (Knightian Uncertainty) ابهـام در بازار ایجـاد و نـرخ تنزیـل جریـان نقدی را بیشتر می‌کند. نمونــه ایــن نااطمینانی‌هــا در بازار ســهام مــا هــم بــه وفــور دیــده می شــود. آینــده بــرای فعــالان اقتصــادی و شــرکت‌ها مبهــم اســت و آنهــا نمی‌داننــد کــه در چنــد مــاه آینــده چــه رویدادهــای سیاســی ممکــن اســت رخ دهــد. آنهــا فقــط می داننــد کــه هــر کــدام از ایــن رویدادهــا می توانــد تاثیــرات بســیاری بــر وضعیــت اقتصــاد بگذارد.
۲ – بــه گفتــه قدوســی نــوع دوم حمایــت دولـت از بازار سـهام ایـن اسـت کـه دولـت بــه کمــک ســهام داران فعلــی بیایــد و سـعی کنـد تابـع تقاضـای خریـد دارایـی را تقویــت کنــد.
در ایــن حالــت بــه جــای تقویــت «بخــش حقیقــی» دولــت تلاش می‌کنــد از طریــق «سیاســت پولی انبســاطی» صرفــا «نــرخ بهـره اسـمی» را پاییـن بیـاورد. یعنـی دولـت بــرای «نجــات بازار ســهام» سیاســت‌هایی را در پیـش می‌گیـرد کـه منجـر بـه تشـدید تــورم می‌شــود.
بازار بـه ایـن شـیوه روی آورده انـد امـا ایـن کار تاثیــر اقتصــادی بلندمدتــی بــر بازار سـهام نـدارد. بلکـه فقـط فشـارهای سیاسـی دولــت را کاهــش می‌دهــد. آن هــم دولتی کــه بــه اشــتباه خــودش را بیمه‌گــر بازار نشــان داده اســت. چنین حمایت مصنوعی‌ای شاید در کوتاه مدت مطلوب سهامداران حقیقی باشد اما در نهایت ایـن حمایت دسـتوری بــه معنای حفظ ثروت صاحبان دارایی ریسکی از جیـب کسانی اسـت کـه چنیـن دارایی ندارند.
انتخاب یکی از این سیاست‌ها برا بازار ایران
امـا دولت مـا پیـش از ایـن بـا سیاست های انبساطی بــه تــورم بــالا دامن زده اســت. به همیـن دلیـل به نظر می رسد نتوان بیش از این با سیاست‌های انبساطی تورم بیشتری ایجاد کرد.
اگر چه به نظر می‌رسد درخواست سهامداران ما از این هم فراتر است. آنهــا انتظــار دارنــد دولــت مســتقیما وارد بازار شـود و بـه شـکلی بـا حفـظ صف هـای خریــد و بســتن صف هــای فــروش شــاخص را مثبــت نگــه دارد. شــیوه ای کــه احتمــالا از نــگاه کارشناســان اقتصــادی، حمایــت نیســت. بلکــه مصــداق بارز دخالت است. یـا چیـزی کـه بسـیاری بــه آن بــازی بــا حاصــل جمــع صفــر می گوینــد. بــه همیــن دلیــل بــه نظــر می رســد بهتــر اســت مــردم بــه جــای آنکــه خواســتار مداخلــه دولــت در بازار باشــند، خواســتار کاهــش نااطمینانی هــای اقتصــادی و سیاســی باشــند.
مطلب پیشین اکولیب در این خصوص «بازار سرمایه و جذب نقدینگی» را نیز مطالعه کنید.