اعمال تحریم‌های جدید امریکا علیه صنعت نفت ایران نشان از راهبردی دارد که تلاش میکند حتی در صورت احیای برجام، تحریم‌ها با شدت کنونی ادامه پیدا کند. در واقع نقشه دولت ترامپ این است که فروش نفت ایران به بهانه حمایت مالی ایران از تروریسم و بار دیگر به بهانه‌های دیگر تحریم شود؛ در این حالت اگر بخواهد در آینده مذاکرات جدیدی شکل بگیرد، باید بر روی برداشتن تک تک این تحریم‌ها مذاکره شود که همین موضوع کار را احتمالا برای تهران و دولت احتمالی دیگر امریکا سخت‌تر خواهد کرد.
در گزارش‌ها کارشناسان اعتقاد دارند تنها بخش نفت از راهبرد تحکیم دیوار تحریم یا SFW دور مانده بود که این بخش هم مجدداً تحریم شد، یعنی تمام تحریم‌هایی که در برجام اجرای آنها موقتا تعلیق شده بود، با عنوانی دیگر مجدداً تحریم شده‌اند و بازگشت بایدن به برجام هم نمی‌تواند اثری بر اقتصاد ایران بگذارد. چنانکه ایران در صورت بازگشت آمریکا به برجام حتی نفت هم نمی‌تواند بفروشد.
FATF و فروش نفت
در این باره مسعود براتی، کارشناس مسائل تحریم، با بیان اینکه تحریم جدید علیه شرکت های نفتی تاثیر اقتصادی بر کشور ندارد و تنها اثر سیاسی دارد، گفت: بازگشت آمریکا به برجام بدون رفع تمام این تحریم‌ها بی معناست.
براتی، در گفتگو با مهر، درباره تحریم‌های تازه خزانه داری آمریکا علیه وزیر نفت و تعدادی دیگر از مقامات صنعت نفت کشورمان گفت: تحریم جدیدی که ایالات متحده آمریکا روز گذشته در رابطه با شرکت ملی نفت و مدیران آن اعمال کرد در واقع تکمیل کننده تحریم شرکت‌های نفتی و شرکت‌های تابعه آنها بود.
در این تحریم برخی مدیران نفتی مانند وزیر نفت، مدیر عامل شرکت نیکو و مدیرعامل شرکت ملی نفت که قبلا تحریم نبودند نیز به لیست تحریم‌ها افزوده شدند. وی با اشاره به خروج یک جانبه آمریکا از برجام و اعمال تحریم‌های نفتی این کشور علیه صنعت نفت ایران، اظهار کرد: بعد از خروج آمریکا از برجام در سال ۹۷ تحریم‌هایی که در برجام تعلیق شده بودند بازگردانده شدند در ابتدا در یک دوره شش ماهه به تعداد محدودی از کشورها اجازه خرید نفت از ایران داده شد اما از اردیبهشت سال ۹۸ تمام فروش نفت ایران تحریم شد. مهمترین کارکرد شرکت ملی نفت، فروش نفت و کسب درآمد ارزی از این طریق است. این کارشناس اقتصادی ادامه داد: از اردیبهشت ۹۹ به بعد فروش نفت ما به شدت کاهش یافت اما با ایجاد ساز و کار دور زدن تحریم دوباره فروش نفت افزایش یافت خصوصا بعد از اینکه ایران به طور جدی از بهمن ۹۸ اجرای FATF را کنار گذاشت فروش نفت رشد قابل توجهی داشت. پیام این کار برای خارجی‌ها این بود که ایران تصمیم جدی گرفته است که دور زدن تحریم ها را دنبال کند. براتی افزود: در شرایط فعلی آمار خوبی از فروش نفت ایران منتشر می‌شود، حجمی که در حال حاضر ایران می تواند نفت یا فراورده های نفتی بفروشد با استفاده از روش‌های دور زدن یا بی اثر کردن تحریم مانند استفاده از شبکه ها و ضوابط پوششی و استفاده از بورس انرژی برای فروش نفت در رینگ صادراتی است که این اقدامات باعث بی اثر شدن تحریم‌ها شده است. مجموعه این اقدامات باعث شده که ما از تحریم فروش نفت و فراورده‌های نفتی مصون شویم. بنابراین اگر تحریم جدیدی نیز اعمال شود که از نظر جنس همان تحریم‌های قبلی است اثر زیادی در فروش نفت و فرآورده‌های نفتی ایران ندارد. براتی با بیان اینکه تحریم‌های جدید آمریکا از نظر اقتصادی اثر زیادی بر کشور ندارد، بیان داشت: این تحریم ها از جنبه روانی و یا سیاسی چند کارکرد دارد. کارکرد اول این است که آمریکا اعلام کرد همچنان بر تحریم‌ها مصمم است، مخاطب آن نیز شرکت‌هایی هستند که با ایران کار می کنند اما آمریکا عملا از آن قله‌ای که می‌توانست اثر زیادی بر اقتصاد ایران بگذارد عبور کرده و نمی‌تواند اثر جدی در شبکه‌های پوششی ایران بگذارد. کارکرد دوم این تحریم جدید این است که طبق برآوردهای جدید احتمالا شخص بایدن رأی خواهد آورد و باب مذاکره بار دیگر باز خواهد شد؛ در صورت رأی آوردن ترامپ نیز برآورد آمریکاییها این است که ایران پای میز مذاکره خواهد آمد. به همین دلیل آمریکا به دنبال این است که با وضع تحریم‌های تازه علیه ایران، امتیازات بیشتری را در آن مذاکرات احتمالی به دست بیاورد و روی این موضوع سرمایه گذاری کرده است. تحریم‌هایی که در شرایط فعلی اثری بر اقتصاد ایران ندارد اما هر کدام از آنها هنگام مذاکره می‌تواند برای دولت آمریکا یک برگه امتیاز باشد.
وی ادامه داد: کارکرد سیاسی دیگر این تحریم‌ها این است که آمریکاییها با این کار دیوار تحریم را تحکیم می‌کنند. این اصطلاحی است که آمریکاییها به این مدل تحریم‌ها اختصاص داده‌اند. مثلا فروش نفت را یک بار به بهانه حمایت مالی ایران از تروریسم و یک بار به دلیل همکاری با سپاه تحریم می‌کنند و به بهانه‌های مختلف این تحریم را برروی کاغذ می‌آورند؛ در این شرایط اگر بخواهد مذاکرات جدیدی شکل بگیرد، باید بر روی برداشتن تک تک این تحریم‌ها مذاکره شود و تمام این تحریم‌ها برای آمریکا یک برگه امتیاز است. آمریکاییها همچنین معتقدند اگر دیوار تحریم را مستحکم‌تر کنند دولت‌های بعدی نیز باید این مسیر را پیش بگیرند.
هدف از تحریم مدیران نفتی، بستن دست دولت احتمالی بایدن است
استاد اقتصاد دانشگاه برندایز امریکا در این مورد، گفت: دولت امریکا چون قدرت دارد بدون توجه به نظام بین‌المللی از حداکثر فشار علیه ایران استفاده میکند. هدف ترامپ از تحریم ها این نیست که شانس انتخاب خود را افزایش دهد بلکه یک اقدام لجبازانه برای تداوم فشار حداکثری در صورت شکست در انتخابات است. نادر حبیبی در گفت وگو با ایلنا، درباره دلایل اعمال تحریم بر مدیران نفتی ایران اظهار داشت: البته تحریم ها جدید نیستند، شرکت ملی نفت ایران همواره و بخصوص از سال ۲۰۱۸ تحریم بوده است. اما آنچه جدید است و روز گذشته اعلام شد ادعای ارتباط بین شرکت نفت ایران و چند شرکت وابسته به وزارت نفت با فعالیت‌های سپاه است. ادعای وجود این ارتباط باعث می‌شود دولت‌های بعدی امریکا با مشکلات زیادی برای لغو تحریم های ایران مواجه شوند، چون باید از مقررات نظارت بر فعالیت‌های ضد تروریستی عبور کنند که برای دولت آینده دشوار خواهد شد.
وی افزود: در این تحریم جدید همراه با وزارت نفت ایران چند شرکت غیر ایرانی هم مورد تحریم قرار گرفتند، از جمله شرکتی در انگلستان به نام مدنی پور، دوم شرکت مبین در دوبی و دیگری یک شرکت تجارت نفت عمانی است. به نظر می‌رسد هدف از تحریم این شرکت‌ها جلوگیری از ارسال نفت ایران به ونزوئلا است زیرا این سه شرکت در ماه های اخیر در ارسال نفت ایران به ونزوئلا شرکت داشتند. استاد اقتصاد دانشگاه برندایز آمریکا تصریح کرد: شاید دلیل سومی هم برای اعمال تحریم مدیران نفتی ایران وجود داشته باشد و آن اینکه اگر بخواهد مذاکراتی بین ایران و امریکا در جریان باشد، بنابراین برای چانه زنی و فشار به ایران تحریم ها را افزایش داده تا بتواند امتیازات بیشتری بگیرد.
وی یادآور شد: هدف ترامپ از تحریم ها این نیست که شانس انتخاب خود را افزایش دهد بیشتر یک اقدام لجبازانه برای تداوم فشار حداکثری در صورت شکست در انتخابات است، موضوع دیگر اینکه اخیرا یک انتظارات مثبتی بین مردم ایران و دولت ایجاد شده که اگر بایدن برنده شود تحریم کاسته می‌شود، شاید ترامپ با این اقدام فشار روانی بیشتری بر مردم ایران وارد می کند که این انتظارت مثبت از بین برود و چه بسا شاهد افزایش تقاضا و قیمت برای دلار باشیم که اثر منفی روی اقتصاد مردم ایران خواهد داشت.
حبیبی اعمال تحریم به دلیل افزایش صادرات ایران را منتفی دانست و گفت: تاکنون صادرات به صورت پنهانی در جریان بود و در سال ۲۰۱۸ جلوی صادرات ایران کاملا گرفته شده بود، اعمال تحریم جدید نمی‌تواند روی صادرات رسمی اثری داشته باشد، فقط این احتمال وجود دارد که امریکا بخواهد با اقدامات نظامی جلوی صادرات غیر رسمی ایران را از طریق کشتی به کشتی و یا ارسال به عراق بگیرد که در این صورت انتظار خطر نظامی و تنش بیشتر می‌شود.
تاثیر تحریم های جدید آمریکا علیه ایران بر مسیر بازگشت بایدن به برجام
در این ارتباط، روزنامه نیویرک تایمز در گزارشی به تاثیر تحریم های اعمال شده در دولت ترامپ بر مسیر بازگشت بایدن به توافق هسته‌ای در صورت پیروزی اش در انتخابات آمریکا پرداخت. نیویورک تایمز در گزارشی درباره تحریم های جدید وزارت خزانه داری آمریکا علیه وزارت نفت و چند تن از مقامات ایرانی با توجه به تمایل جو بایدن نامزد دموکرات انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ امریکا به بازگشت به توافق هسته‌ای در صورت پیروزی‌اش در انتخابات نوشت: روند مذاکره (برای بازگشت آمریکا به توافق هسته‌ای) مستلزم لغو گروهی از تحریم هایی خواهد بود که دونالد ترامپ رئیس جمهور فعلی آمریکا بر ایران اعمال کرده است. اما با توجه به تعداد تحریم هایی که ترامپ اعمال کرده است، کار بایدن برای لغو آنها سخت خواهد شد.
در ادامه این گزارش آمده است: برایان اُتول، مشاور پیشین در دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه داری آمریکا در این باره گفته است که این کار از نظر سیاسی برای بایدن مخاطره آمیز خواهد بود. نیویورک تایمز همچنین ادعای مارک دوبوویتز مدیرعامل بنیاد دفاع از دموکراسی در این باره را مطرح کرده و می‌نویسد که بایدن به عنوان رئیس جمهور آینده دوران سختی با توجه به آن چه پیوند ناگسستنی بخش انرژی (ایران) به تروریسم و سپاه پاسداران خوانده، برای لغو این تحریم ها خواهد داشت.