بر اساس گزارش مرکز آمار ایران علی‌رغم افزایش شاخص قیمت مصرف کننده در چند گروه کالایی از جمله «خوراکی‌ها» و «حمل‌و‌نقل» که ناشی از نوسانات فصلی و کاهش عرضه است، نرخ تورم ماهانه، نقطه به نقطه و متوسط در آبان روند نزولی داشته است.
در نخستین گزارش آماری تورم پس از اصلاح قیمت بنزین، نوسانات فصلی اثر خود را در افزایش قیمت گروه خوراکی منعکس کرده و از سوی دیگر افزایش قیمت خودرو و سوخت باعث بالا رفتن شاخص گروه حمل‌و‌نقل شده است. گزارش شاخص بهای مصرف کننده در آبان نشان می‌دهد که نرخ این شاخص به ۱۸۷.۸ واحد رسیده است. بر اساس این گزارش تورم ماهانه با کاهشی به اندازه ۰.۱ درصد نسبت به ماه گذشته به رقم ۱.۶ درصد رسیده است.
عوامل تورم‌زا در آبان
تفاوت گروه‌های اثرگذار بر تورم در مهر و آبان از جمله نکات قابل تامل در این گزارش است؛ به طوری‌که اجاره و آموزش مهم‌ترین گروه‌های اثرگذار در مهر بودند. همچنین بر خلاف تورم مثبت ۱.۴ درصدی گروه خوراکی در آبان، این گروه در ماه مهر سطح منفی ۱.۲ درصد را ثبت کرده بود. بر اساس گزارش مرکز آمار ایران گروه سبزیجات و گروه لبنیات و تخم‌مرغ بیشترین افزایش قیمت را نسبت به ماه گذشته تجربه کرده‌اند. تورم گروه سبزیجات در آبان ماه ۷.۷ درصد، و گروه لبنیات و تخم‌مرغ ۲.۶ درصد بوده است. این در حالی است که گروه سبزیجات تورم ماهانه منفی ۶.۴ درصد و گروه لبنیات و تخم‌مرغ تورم ماهانه ۱.۵ درصدی را در ماه مهر پشت سر گذاشتند.
افزایش قیمت بنزین و تورم حمل‌و‌نقل
در ابتدا ذکر این نکته ضروری است که انتشار این گزارش تنها ۶ روز پس از اجرای سیاست اصلاح قیمت بنزین نمی‌تواند مبنای دقیقی برای بررسی اثرات تورمی این اقدام باشد و لازم است برای بررسی اثرگذاری این سیاست زمان بیشتری صرف کرد. با این همه و در بخش کالاهای غیر خوراکی و خدمات، گروه حمل‌و‌نقل شخصی بیشترین افزایش قیمت را نسبت به ماه مهر تجربه کرده است که می‌توان آن را به افزایش قیمت انواع خودروی شخصی و بنزین نسبت داد. به‌طوری که نرخ تورم ماهانه حمل‌و‌نقل از ۱ درصد در ماه مهر به عدد ۵.۴ درصد در آبان رسیده است؛ که نشان از تخیله بخشی از اثر افزایش قیمت بنزین در این گروه می‌باشد. با توجه به توزیع بنزین یارانه‌ای و ثبات قیمت گازوئیل برای بررسی کامل تخلیه اثر افزایش قیمت بنزین باید منتظر گزارش ماه‌های آذر و دی بود. لازم به ذکر است گروه حمل‌و‌نقل با وزنی در حدود ۹.۴ درصد سومین گروه اثرگذار در شاخص بهای مصرف کننده می‌باشد.
کاهش ۲.۹ درصدی تورم گروه مسکن
گروه مسکن که عمدتا بر اساس قیمت اجاره بها اندازه‌گیری می‌شود، بیشترین سهم را در محاسبه شاخص قیمت مصرف کننده دارد و کاهش نرخ تورم این گروه تاثیر عمده‌ای بر این شاخص می‌گذارد. بر اساس اطلاعات منتشر شده توسط مرکز آمار تورم ماهانه این گروه در آبان ۱.۳ درصد است که نسبت به سطح ۴.۲ درصدی مهر ماه نشان از کاهش ۲.۹ درصدی دارد. رفتار متفاوت این گروه و گروه خوراکی در دو ماه مهر و آبان در نوع خود قابل توجه می‌باشد.
۸ ماه کاهش شاخص نقطه به نقطه
روند کاهشی نرخ تورم نقطه به نقطه که از اردبیهشت سال جاری (جایی که تورم نقطه به نقطه در سطح ۵۲ درصد قرار داشت) آغاز شده است، در آبان ماه نیز ادامه یافت و با کاهش ۱.۳ درصدی نسبت به ماه گذشته به عدد ۲۷ درصد رسید و روند نزولی تورم نقطه به نقطه در ادامه ۷ ماه گذشته در آبان نیز ادامه یافت. نرخ تورم نقطه به نقطه گروه خوراکی‌ها و گروه سوخت در آبان ماه به ترتیب به ۲۹.۸ و ۳۳.۴ درصد رسید این درحالی است که نرخ تورم نقطه به نقطه گروه خوراکی در مهرماه ۳۳.۶ درصد بود. گروه‌های هتل و رستوران و همچنین پوشاک و کفش بیشترین تورم نقطه به نقطه آبان را با رقم ۳۶ درصد ثبت نمودند.
تورم متوسط آبان با یک پله کاهش
نرخ تورم متوسط آبان که تغییرات شاخص بهای مصرف‌کننده در ۱۲ ماه منتهی به آبان ماه سال‌جاری نسبت به ۱۲ ماه منتهی به آبان ماه سال قبل را در نظر می‌گیرد نیز مانند تورم نقطه به نقطه روند نزولی را تجربه کرده است. بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، نرخ تورم متوسط از ۴۲ درصد در مهرماه سال جاری به سطخ ۴۱.۱ درصد در آبان رسیده است. بررسی روند این شاخص حاکی از حفظ روند کاهشی آن در ماه‌های پیش‌رو دارد.
کاهش رفاه فقرا از محل افزایش تورم گروه خوراکی‌ها
اطلاعات منتشر شده از جانب مرکز آمار نشان می‌دهد که دهک اول درآمدی (فقیرترین گروه جامعه) بیشتر از سایر دهک‌های درآمدی در معرض زیان ناشی از افزایش سطح قیمت‌ها در آبان ماه قرار داشته است. رشد شاخص قیمت برای این گروه حدود ۰.۳ درصد بیشتر از میانگین شاخص قیمت برای کل جامعه و معادل ۱.۹ درصد افزایش یافته است (رشد ماهانه شاخص قیمت کل ۶/ ۱ درصد بوده است). با عبور از دهک اول تا رسیدن به دهک هشتم درآمدی اثرگذاری تورم ماهانه آبان کاهش داشته است. بعد از دهک اول، دهک‌های دوم و دهم بیشترین افزایش قیمت را در سبد مصرفی خود تجربه نموده‌اند. تورم این دو گروه برابر و معادل ۱.۷ درصد است. کمترین اثر تورمی آبان در سبد مصرفی گروه‌های درآمدی متعلق به دهک هشتم با سطح ۱.۴ درصد بوده و پس از آن نیز دهک‌های ششم و هفتم هر کدام با تورم ماهانه ۱.۵ درصد رو به رو بوده است. بنابراین بیشتر زیان ناشی از تورم آبان ماه متوجه فقرا بوده است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که مهم‌ترین عاملی که سبد مصرفی خانوارهای فقیر را تحت تاثیر قرار داده، گروه «خوراکی‌ها آشامیدنی‌ها و دخانیات» است، چرا که عمده درآمد دهک‌های پایین صرف این گروه می‌شود و اساسا سطح درآمد این دهک‌ها اجازه هزینه کرد در اغلب کالاهای گروه غیر خوراکی (که عمدتا جنبه تجملاتی یا سرمایه‌گذاری دارد) نمی‌دهد. لذا در ماه‌هایی که کالاهای خوراکی در مقابسه با سایر کالاها و خدمات افزایش قیمت بیشتری را تجربه کنند، فشار ناشی از این گرانی به قشر فقیر جامعه منتقل می‌شود. آمارهای آبان ماه نیز با تایید این نکته میانگین رشد شاخصی قیمت «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» را برای گروه فقیر ۲.۴ درصد و میانگین تورم گروه «کالاهی غیر خوراکی» را تنها ۱.۵ درصد نشان می‌دهد؛ که نشان از تاثیر قابل توجه گروه اول در سبد مصرفی این قشر می‌باشد. این در حالی است که برای قشر ثروتمند، مهم‌ترین عامل رشد تورم کالاهای غیر خوراکی بوده است. به‌طوری که میانگین رشد شاخص قیمت گروه خوراکی برای دهک ثروتمند تنها ۰.۸ درصد و تورم گروه غیر خوراکی عدد قابل توجه ۲ درصد بوده است. بنابراین گروه خوراکی وزن موثری در سبد مصرفی دهک‌های درآمدی بالا ندارد.